Давидович Сергей - Дзед-Кiёк (На Белорусском Языке)
Сяргей Давiдовiч
Дзед-кiёк
- Ну што ты мне туманiш пра свой горад?! Неба не вiдаць - адны дамы.
Дарогi цi... вулiцы не бачна - адны патылiцы. Паветра няма - адзiн смурод. I
гэта жыццё?.. Не-е, сынок! Не, не i не!..
- Тата... як табе яшчэ тлумачыць?.. Ну, састарэў ты... Ну, адзiн
застаўся... А што далей?..
- Далей?.. Далей вунь таго пагорка нiчога не бывае, - i стары паказаў
кiйком у бок кудлацiнкi дрэваў, пад якiмi векавалi вясковыя могiлкi i дзе
чакала яго ўжо тры гады жонка.
- Зноў ты за сваё! - абурыўся сын. - У мяне ты забудзеш пра... пра могiлкi
i пра...
- I пра мацi, - перабiў бацька сына. - Я i бачу, што вы бываеце там толькi
раз у год - на Радаўнiцу, i то са скрыпам ды дзеля людскога вока...
- Ты не так зразумеў...
- Пачакай! - зноў перабiў стары. - Я правiльна зразумеў, што той, хто
забываецца пра могiлкi, той перастае быць чалавекам. Бачыў, на вясковых кладах
колькi магiл, на якiх расце бур'ян? А ведаеш, у каго ператварылiся тыя
адцуральнiкi? Не? У злодзеяў, п'янiц, прайдзiсветаў. А той, хто не спiўся, а
нажыў сеё-тое - ваўкамi глядзяць на людзей... Вось што значыць забыцца пра
продкаў сваiх!..
Стары працягнуў цiха, але з болем i крыўдай:
- А што за людзi ляжаць пад тым дзiрваном! Ведаеш?.. Дабрыня!
Працавiтасць! Сцiпласць!
Сын крутнуў размову ў свой бок:
- Тата! Ну што ты распалiўся? У горадзе табе будзе добра... на ўсiм
гатовым...
- Не крыўдзiся, сын, за жарт! У горадзе толькi адно добра - можна "шашка"
пусцiць у натоўпе i нiхто не здагадаецца, адкуль ён... А за ўсё гатовае -
дзякуй! Але я лепей раз на дзень з'ем свайго, чым тры разы няхай сабе i
сынавага цi нявестчынага...
Стары перавёў дух i працягваў:
- А што з хатай? З будынкамi? - спытаўся хутчэй сам у сябе. - А сабака?
Куды яго, старога i амаль сляпога? Га?..
Сын падбадзёрыўся:
- Будынкi прададзiм! Пакупнiка я ўжо напытаў. А сабаку?.. Бяда яшчэ з
сабакам такая - спусцiм, няхай гойсае!
Стары цяжка выдыхнуў:
- А цi ведаеш ты, сынок, што гэты сабака пасля смерцi тваёй мацi парваў
ланцуг i збег. Два днi не было дома. Калi ж я на трэцi дзень пайшоў праведаць
старую, ажно аслупянеў - спачатку пачуў жаласлiвае выццё, а потым убачыў
нашага сабаку, якi сядзеў ля магiлы мацi i выў. Галодны, схуднелы, а не iшоў
дамоў, клiкаў сваю гаспадыню... А ты кажаш - спусцiць i выгнаць... Не!..
Горкая думка мiжволi апалiла сэрца старога чалавека: "Бог ведае, магчыма,
гэты сабака больш шчыра гараваў па гаспадынi, чым яе дзецi..."
Сын ускiпеў:
- Ведаеш, тата! Мне няма часу ездзiць да цябе! Ганяю машыну, палю бензiн,
нервы!.. Дык што сказаць пакупнiку дома?
Стары падумаў i выдыхнуў:
- Скажы пакупнiку, што ў дома ёсць пакуль жывы гаспадар... I яшчэ скажы,
што бацькi дзецям патрэбны з кубёлкам сала або з кiшэняй грошай, а паколькi ў
мяне нi таго, нi другога няма - гаспадар застаецца ў сваёй хаце... I яшчэ
скажы пакупнiку...
- Хопiць! - цяпер ужо сын абарваў бацькавы словы. - Хопiць! Прабач, але
хутка не чакай! Я па вушы ў справах. Выпадзе - прыеду!
- I за гэта дзякуй, сынок, - сказаў стары сынавай спiне, бо сын рашуча
даўся з хаты. - Паробiш свае справы, прывязi ўнукаў, даўно не бачыў iх...
дарослыя ўжо...
Але спiна сына хавалася ўжо ў машыну, i стары не зразумеў, пачула яна яго
просьбу цi не...
Застаўшыся адзiн, стары доўга стаяў ля схiленага плота, абапёршыся на
кiёк. Ён i сам нагадваў гэты сукаваты, скручаны кiй, быў высахлы, згорблены,
зжаўцелы. Але i ў старога чалавека душа застаецца жывой, чулай, аголенай.
Можа, нават болей агол
