Колас Якуб - Супраць Вады (На Белорусском Языке)
Якуб Колас
Супраць вады
Нiхто не памятае, калi асталяваўся тут Стары Дзед. Дзед назiраў за
парадкамi ў лесе, вартаваў луг i поле, быў поўным гаспадаром над усiм навокал,
i без яго ведама не адбывалася нiводная справа. Лес рос толькi там, дзе
паказваў Дзед, а калi якое дрэва кiдала сваё насенне ў аблюбаваны грунт, Стары
Дзед гневаўся i не даваў яму ходу...
Можа, тое, што рабiў Дзед, было i добра - спрачацца не буду, тым болей што
ў Дзеда парадак быў. Дзед толькi таго i глядзеў, каб парадкi былi, за iмi ён i
свету не бачыў.
Другое пытанне, цi рады i задаволены былi тыя, каго апекаваў i над кiм
панаваў Дзед.
Было тут Азярко, - чым яму кепска? Сама прырода адарыла яго хараством, у
светлыя яго воды любiла зазiраць сонца; прыгожыя белыя хмаркi адбiвалiся ў iм,
як у люстэрку; у iм купаў свае праменнi задуменны месяц, i цiхiя зоркi
пералiвалiся дзiўнымi агнямi розных колераў. Вакол Азярка красавалiся пышныя
кусты лазы i ракiты, зялёным валам цягнулiся па беразе стройныя алешыны. А
самае Азярко Дзед убраў прыгожаю вадзяною лотаццю, засеяў пахучым аерам i
развёў цэлыя нiвы чаротаў. Дык не дзiва, што Дзеду было крыўдна слухаць
нараканнi Азярка. Але гэтага яшчэ мала: дачуўся стары, як тлумачыла Азярко
Дзедаў клопат наконт убрання яго. Вот i дачакаўся падзякi. Азярко казала, што
лозы i алешнiк пасеяны Дзедам дзеля таго, каб не даць волi вадзе, каб
умацаваць бераг i гэтым самым трымаць на прывязi ваду. Лозы i алешнiк - гэта
Дзедавы служкi.
А вадзяная лотаць? А чароты, аеры?
- Лепей зусiм бы iх не было, - казала Азярко, - гэтыя раслiны i краскi -
магiльныя крыжы для вады.
Хацелася Азярку вылiцца з балотных берагоў сваiх, пайсцi другiм месцам i
крыху асвяжыцца. Гэтае жаданне i прагненне волi яшчэ павялiчылася ў iм пасля
таго, калi сюды пачалi прабiвацца крынiчкi жывой вады. Яны расказвалi, дзе iм
прыйшлося пабыць i якую карысную зрабiць на свеце работу. Азярко чула тут
святую праўду, i яшчэ большае нездаваленне падымалася ў iм супраць Дзеда.
- Пане гаспадару! - сказала раз Азярко Дзеду. - Даволi я пабыло тут. Вада
- такая рэч, што не можа доўга стаяць на адным месцы: спакой - вадзе пагiбель.
Сам ты бачыш, што на дно маё падае бруд, а ў гэтым брудзе завялося балотнае
зелле...
- Мiлае маё! - сказаў Дзед. - Ты ж тут не адно, а я павiнен падумаць аб
кожным з вас, i я ведаю, што дзеля поўнага парадку павiнна быць чыя-небудзь
адна воля; а калi кожны пачне жыць сваёю галавою, дык што будзе?
- Твая праўда, гаспадару, павiнна быць чыя-небудзь адна воля, дык няхай
гэта будзе адна супольная воля - воля нашага згуртавання.
- Так, так! - падхапiлi лес, луг i поле.
З гэтага часу i пайшла спрэчка - усе супраць Дзеда.
- Ах вы, свавольнiкi, свавольнiкi! - узлаваўся Дзед. - Я ваш гаспадар, i
будзе так, як хачу я.
Прайшло яшчэ колькi часу. Дзед рабiў тамаванне, узмацняў берагi Азярка.
Але надышла навальнiца i паддала Азярку сiлы, усе Дзедавы ўмацаваннi былi
знесены, i яго самога панесла вада.
Збеглi з неба хмары з сваiмi перунамi, зноў глядзела сонца на зямлю,
лашчыла пакрыўджаных навальнiцаю. Пазiраючы, як куляўся Стары Дзед у грозных
перавалах вады, Азярко сказала:
- Дурны, дурны Дзед. Не воля аднаго, а воля ўсiх толькi i можа мець сiлу i
права.
